Salam əziz xanımlar. Mən bu gün sizə hamiləliyi əngəlləyə və çox çətinliklə müalicə olunan bir xəsəlikdən - Endometriozdan danışmaq istəyirəm. Endometrioz əsasən inkişaf çağındakı olan qadın xəstəliyi kimi qəbul edilib. Bu xəstəlik bütün qadınların 3-5 %-də, uşaq sahibi olmaqda çətinlik çəkən cütlüklərin 40%-də müəyyən olunmaqdadır. İrsi endemetrioz digər növ endemetriozlara nisbətən 7 dəfə artıq təsadüf olunur.
Endometrioz necə meydana gəlir?
Hansı faktorlara səbəb olduğu tam olaraq bilinməməkdədir.
Ən çox haralarda görülər?
Ən sıx olaraq yumurtalıqlarda, rəhm arxası boşluqda (Douglas boşluğu), vajen ilə bağırsağın son hissəsi arasında, bağırsaqların səthində, boruların üzərində və ya ətrafında, rəhmi tutan bağların və mesanenin üzərində və yaqarın pərdəsi səthlərində, cərrahı yaralarda, tikişli doğum əsnasında açılan kesilerdə, çox nadir olaraq da göbək dəliyi ,burun pərdəs(n)i kimi uzaq orqanlarda görülər. Ən sıx görüldüyü yer 75% nisbətiylə yumurtalıqlardır.
Necə əlamətləri var?
Endometriozis xəstələrində ən sıx qarşılaşılan şikayət adətlərin həddindən artıq dərəcədə ağrılı olmasıdır. Ağrının səbəbi endometriozis mərkəzlərində ifraz olunan prostoglandin adı verilən bəzi maddələrin təsiriylə rəhmdə ortaya çıxan sıxılmalardır. Ancaq ağrının şiddəti ilə xəstəliyin dərəcəsi arasında bir əlaqə yoxdur. Yüngül dərəcədə bir endometriozis şiddəti ağrılara səbəb ola biləcəyi kimi irəli dərəcədə bir endometriozis faktında çox yüngül adət sancısı görülə bilər. Hətta heç bir ağrı olmağa bilər. Bununla birlikdə sancıların daha erkən başlaması və daha uzun sürməsi xəstəliyin mərhələsinin irəlilədiyinə işarə edə bilər. Ağrı tipik olaraq adətdən bir neçə gün əvvəl başlar və adət qanaması ilə birlikdə ən üst səviyyəyə çatar və qanama boyunca davam edər. Hətta zaman zaman bu ağrılar ağrı kəsici dərmanlayara cavab verməyə bilər. Adət sancısı xaricində endometriozisde xroniki qasık ağrıları və bel ağrıları da ola bilər. Bu ağrılar qıçlara doğru da yayılam göstərə bilər. Endometriozis, cinsi əlaqə əsnasında ağrıya səbəb ola bilər. Endometriozis xəstələrin böyük qisimi uşaq sahibi ola bilməmə səbəbi ilə həkimə müraciət edərlər. Ümumiyyətlə sonsuzluq şikayəti olan qadınların təxminən 10-20% sində dəyişik səviyyələrdə endometriozis var. Hətda cinsi əlaqə əsnasında ağrı xüsusilə dərində ortaya çıxar. Endometriyozis ən sıx olaraq heç bir şikayəti olmayan bir qadında təsadüfən müəyyən olunan bir xəstəlikdi.
Necə müalicə edilir?
Endometriozun qəti qalıcı müalicəsi yoxdur. Tətbiq olunan müalicələrin məqsədi ağrını aradan qaldırmaq və sonsuzluğu ortadan qaldırmaqdır. Bu məqsədlə mualicəi və cərrahı müalicələr tətbiq oluna bilər. Tibbi müalicələr endometriozun estragenden asılı olan bir xəstəlik olması prinsipinə söykənir. Belə xəstəlrdə progistronun səviyəsi aşağı olur. Mən özüm də bu xəstəlikdən əziyyət çəkirəm. İndi özüm də müallicə alıram. Biraz çətin mülicə olunur. Təmizlənir, amma bir müdət sonra yenə əmələ gəlir. Amma digər müalicə yolu da əməliyatdı. Əməliyyat üçün əvvəlcə laparoskopi üsulu seçməklə birlikdə xüsusilə irəli dərəcədə olan endametriyozda qarının açılaraq əməliyyat etməyi məsləhet bilirlər. Bəzi vəziyyətlərdə kistani sağlam yumurtalıq toxumasından ayrılmaq mümkün olmaya bilər və bu səbəblə xəstəlikli yumurtalığı tamamilə göturmək lazım gələ bilər. Əməliyyata və əməliyyat sonrası istifadə edilən dərmanlayara baxmayaraq endometriom kistasinın təkrar meydana gəlməsi yüzdə yüz qarsısı alına bilməz. Bəzilərində kistalar təkrar əmələ gələrkən, bəzilərində həyatı boyu təkrarlamaz.
Hə əziz xanımlar heç birinizə xəstəliyi arzulamıram. Əgər sizlərdə də ağrı ve ya nəsə problem varsa heçdə gecikdirmədən həkimə gedin. Mənim bu yazını yazmaqda məqsədim odur ki, mənim kimi gecikməyəsiz... Amma bu günümüzə də şükür olsun. Əziz xanimlar sizlərə sağlam həyat arzulayıram....